Hoe wordt Kerstmis gevierd in Zweden?

Hij is terug! De rubriek ‘kerst in het buitenland‘. Dit jaar gaan we weer een aantal mensen interviewen die niet uit Nederland of België komen, en alles kunnen vertellen over de kersttradities in hun moederland. Dit keer spreken we Marie (54) uit Zweden. Hoe ziet de Zweedse kerst er eigenlijk uit?

Zweedse (kerst)tradities

“Ik ben Marie Niesink, 54 jaar, geboren en getogen in Stockholm. Ik ben getrouwd geweest met een Nederlander en heb vier kinderen, ze zijn nu 17, 22, 25 en 27 jaar. In 2010 ben ik Zweedse les gaan geven en vertalen van Nederlands naar Zweeds. Sinds 2013 heb ik mijn eigen bedrijf hierin en dat gaat heel goed. Een van de onderdelen van Zweedse les geven is ook vertellen over Zweedse tradities, en dat mag ik in dit interview ook doen!”

Hoe ziet de periode voor Kerst eruit in Zweden?

“De feestelijkheden beginnen met de start van de advent, vier zondagen voor Kerst. Dan worden kaarsen aangestoken, één voor elke zondag voor kerst, net zoals hier in Nederland. Zweden sturen ook massaal kerstkaartjes, julkort, met teksten als ‘God Jul & Gott Nytt År’ – een goede kerst en goed nieuwjaar. In de aanloop naar kerst vinden er in Zweden ook diverse kerstmarkten plaats, zoals in het oude stadsdeel van Stockholm; Gamla Stan.”

De kerstboom en andere versieringen

“Met de eerste advent beginnen mensen al hun huizen te versieren met kandelaars (adventsljusstake). Ook hangen ze kerststerren (adventsstjärna) in de ramen op. Ook de kerstgeit, Julbocken, verschijnt in de huizen.

Het verschilt nogal wat wanneer de kerstboom, julgranen, wordt opgezet. Toen ik klein was, gebeurde dat vaak met eerste advent, nu is het vaak op 23 december, de avond voor julafton. Mijn kinderen komen dan allemaal langs, dus versieren we de boom samen. Mijn moeder versierde het hele huis met kerstkabouters in alle soorten en maten. Mijn kinderen probeerden een keer ze allemaal te vinden en tellen, maar hielden bij 200 op. Zelf ben ik wat minder erg…”

Genieten van de voorbereidingen en voorpret

“Sommige voorbereidingen voor Kerst worden al ver van te voren gedaan door de Zweden, zoals het maken van de kerstham, julskinkan. Zelf heb ik nog steeds als traditie om er een stukje van eten als hij net klaar is. Voor kinderen in Zweden is adventskalendern heel belangrijk. Er wordt ook een tv-serie van gemaakt (Julkalendern) die in December elke dag wordt uitgezonden tot Kerst. Meestal is die serie heel spannend!”

Lucia: het lichtfeest op 13 december

“Tussendoor op 13 december wordt ook Lucia gevierd. Vooral op de scholen en in de kerken is dit een grote happening. Lucia is een helige die uit Sicilië komt. Zij brengt met haar gevolg licht in de donkere dagen.

De meisjes dragen witte lange jurken en Lucia heeft een lichtkroon op haar hoofd. Luciatåget, het luciakoor, zingt mooie liedjes. Mensen genieten tijdens Lucia van saffraanbroodjes (lussekatter) en peperkoekjes (pepparkakor). Ook wordt er altijd Glögg, een Zweedse glühwein met rozijnen en amandelen, gedronken. Met Kerst zelf drinken we dat ook!”

Hoe wordt Kerst gevierd in Zweden?

“Kerstmis, Julafton, wordt altijd gevierd op 24 december. Eerste kerstdag (juldagen) en tweede kerstdag (annandag jul) zijn minder belangrijk in Zweden. Eerste kerstdag eten de Zweden alle restjes van Julafton op en op tweede kerstdag gaat iedereen lekker shoppen in de uitverkoop.”

Kerstavond is de belangrijkste dag

“Julafton op 24 december begint al als je wakker wordt (het is voor de Zweden geen werkdag). Het is een dag waarop families bijna altijd bij elkaar komen. Toen mijn kinderen klein waren, maakte we ook altijd een peperkoekhuisje, pepparkakshus. Die traditie hebben we sinds een paar jaar weer opgepakt en nu maken en versieren we dit huisje samen. Er zijn nog weinig Zweden die naar de kerk gaan met Kerst.”

De kerstman & kerstcadeautjes

“Natuurlijk komt de kerstman, jultomten, ook. Zweedse families geven elkaar uitgebreid kadootjes, julklappar, meestal gebracht door de kerstman. Soms worden er gewoon in de loop van de middag zakken met cadeautjes voor de deur neergezet. Wel is meestal bekend van wie de kadootjes afkomstig zijn.

Soms worden er ook hele gedichtjes geschreven die op het kaartje bij het cadeau komen te staan, zogenaamde julklappsrim (kerstrijmpjes). Toen ik klein was, werd het eerste cadeau altijd ergens verstopt in huis. Wij moesten dat cadeautje dan zoeken! In het pakketje zat altijd een leuk outfit die we aan konden met kerst.”

TV-kijken met Kerst in Zweden

“Veel Zweden kijken tijdens de kerst naar Kalle Ankas Jul (Donald Duck’s Kerst). Dat komt steevast om 15 uur op tv. Het is een uitzending van een uur met allemaal fragmenten uit Disney films, die meestal met kerst te maken hebben. Het is iedere jaar bijna precies hetzelfde. Ik ken ze inmiddels bijna allemaal uit mijn hoofd! Ook kijkt iedereen naar Karl Bertil Jonssons Julafton, die ook elk jaar wordt uitgezonden. Dat is een animatiefilm met een soort Robin Hood-verhaal. Erg leuk!”

Kerstplundering

“Pas 20 dagen na Kerst (tjugondagknut) is de kerstperiode echt afgelopen en wordt de kerstboom uit de huizen verwijderd. Dan hebben we ook julgransplundring, een soort feestje vooral voor de kinderen waarbij liedjes worden gezongen, de boom wordt leeggeplunderd, het peperkoekhuisje kapot wordt gemaakt en opgegeten. Alle kerstspullen worden dan ook in de huizen opgeruimd.”

Zweeds eten & drinken met Kerst

“Natuurlijk wordt er ook in Zweden heel veel gegeten tijdens de Kerst. Bijna alle families maken een kerstbuffet, een Julbord). Op tafel staan verschillende soorten haring (met mosterd, ui en knoflook bijvoorbeeld), gerookte en gravad zalm met sausjes, bokking, ansjovis, Janssons frestelse (een soort aardappelgratin), gehaktballen, worstjes, aardappelen, de traditionele kerstham, kaas en brood. Later op de avond sluiten we af met rijstepap. En wie de amandel in de rijstepap vindt, zal in het nieuwe jaar trouwen!”

“Ook het drinken is erg belangrijk. We hadden het daarstraks al over Glögg – een soort warme wijn – die wordt volop genuttigd. Maar we drinken nog meer lekkere dingen met Kerst. Zoals julöl, speciaal kerstbier met zogenaamde nubbe (kerstshotjes). Ook doen we ons tegoed aan julmust, een soort kerstcola.”

Recept: Zweedse böcklinglåda (haringschotel)

Om dit verhaal over Zweedse kerst af te sluiten, nog een eenvoudig recept voor een heerlijke Zweedse haringschotel (böcklinglåda) die niet zou misstaan op jouw Julbord (kersttafel)!

Ingrediënten:

• Hardgekookte eieren, koud en in kleine stukjes of plakjes gesneden
• Bokking (gerookte, gezouten haring) zonder graten
• Mayonaise

Recept:

Je maakt deze schotel heel eenvoudig! Doe eerst een laagje eieren in een schaal, verdeel er vervolgens een dun laagje mayonaise overheen. Leg daarop stukjes schoongemaakt bokking. Herhaal tot dat je vindt dat het genoeg is! De hoeveelheden maken niet zoveel uit. Je kunt het eventueel nog garneren met kruiden zoals dille of bieslook.

Heb je iets geleerd over de Zweedse Kerst?

Nu weet je heel veel over de kerstviering in Zweden! Heb je nog iets nieuws geleerd? Zijn er tradities, gebruiken of gerechten bij die je zelf ook wel eens zou willen proberen? Laat het weten in een reactie hieronder!