Kersthuisjes: geschiedenis, trends & de Minidorpclub

Kerstdorpjes, je kent ze vast wel. Ze zijn elk jaar weer te zien in de tuincentra en veel mensen hebben enkele kersthuisjes in de vensterbank of onder de kerstboom staan. Waar komt die traditie eigenlijk vandaan? En is het een dure of ingewikkelde hobby? We interviewden Mark de Vries, oprichter van de Minidorpclub en, naar eigen zeggen, een echte dorpsgek!

Waar komt de traditie om kersthuisjes neer te zetten met kerst vandaan?

De geschiedenis van de kersthuisjes en -dorpjes begint al in het begin van de vorige eeuw. “Kerstdorpjes zijn miniatuurtafereeltjes gebouwd van verlichte porseleinen huisjes, die men vanwege de sfeer tijdens de donkere dagen in huis opbouwt,” vertelt Mark. “Duitse en Tjechoslowaakse immigranten in Amerika plaatsten begin vorige eeuw uitbeeldingen van gebouwen en figuurtjes uit hun eigen land tijdens de kerstperiode, secuur handgemaakt van hout. Bij het populairder worden van de kerstboom werden deze dorpjes voortaan onder de boom geplaatst. De bekendheid van de huisjes nam daarom toe.”

Niet gek dat de commercie er een aantal decennia later op insprong dus. Mark: “Rond 1929 kwamen er huisjes en een kerk gemaakt van karton. Deze vorm was meer geschikt voor productie en kostte toen bij de “Five and Dime” stores als set in doos inclusief figuurtjes ongeveer één dollar. Japan (hoe kan het ook anders) sprong rond 1930 in deze groeiende markt en bracht complete kartonnen sets van 8 huisjes voor 59 dollarcent inclusief sneeuw op de daken en als eerste met een opening voor de lampjes van de kerstverlichting.”

Van hout naar karton dus. Maar anno 2012 zijn ze van porselein. Hoe kwam dat zo? “Één van de eerste bedrijven die de huisjes van porselein maakten, en nog maken, is Department 56 in de USA,” vertelt Mark. “Zij introduceerden onder afdeling “56” in 1976 de eerste dorpslijn, het “Original snow village” van zes huisjes uitgevoerd in keramiek (glanzend porselein). Daarna sprongen in de jaren ’90 bedrijven als Lemax, Dickensville en Luville in de al maar groeiende markt.” Lees hier meer over de geschiedenis van kerstdorpjes.

De Minidorpclub

Mark is nog niet zo lang dorpsgek. “Ik heb zelf pas in 2004 mijn eerste dorp gebouwd,” vertelt hij. Een kennis van ons was bezig met het opbouwen van zijn dorpje toen we op visite kwamen. Hij was daar zo gefascineerd mee bezig dat het me greep. Toen het langzaam donkerder werd en de verlichte huisjes als een “eigen wereldje” daar sprookjesachtig in de hoek stonden, begreep ik hem volkomen en was ik verkocht…”

In 2010 was Mark zo enthousiast over zijn hobby, dat hij de Minidorpclub oprichtte. Hoe kwam dat zo? “Ik schijn nogal creatief te zijn,” lacht Mark, “en ben op een gegeven moment benaderd door diverse mensen, ook leveranciers, die mijn dorpen/landschappen zagen op internet en vroegen of ik hen hier niet mee verder kon helpen. Dit resulteerde in de website Minidorp.nl. Er was weinig informatie op het internet te vinden over kerstdorpen en ik was inmiddels kind aan huis bij de leveranciers, die op één na alle in Nederland zijn vertegenwoordigd, en zo werd het mogelijk om informatie en mijn passie te delen. De club ben ik in 2010 begonnen, toen ik merkte dat meer mensen hun passie graag ergens wilden delen.”

De Minidorpclub is een vereniging met meer dan 200 leden die o.a. via een full color magazine 6x per jaar tips en informatie uitwisselen. “We organiseren bovendien meetings bij tuincentra, leveranciers en dergelijke,” vertelt Mark. “En daarbij hebben leden meestal primeurs, zoals als eerste de nieuwste items zien of een kerstshow bezoeken voor dat hij officieel open gaat.” Één keer per jaar houdt de Minidorpclub daarnaast een super gezellige clupdag met workshops, acties, prijzen en een grote tweedehands markt. Mark: “We worden gesponsord door de grote merken en vele tuincentra en dat levert de leden voordeel op op hun aankopen, soms wel tot 50%.”

Geld verdienen met zijn hobby doet Mark helaas niet. De vereniging vraagt een jaarlijkse contributie, maar dat komt allemaal ten goede aan de club. “Ik denk dat het me op jaarbasis alleen maar geld kost. Op het moment dat we met een mooi dorp op bijvoorbeeld een beurs als Kerstcreaties staan voor promotie doen wij dat met vrijwilligers. Helaas zijn er nog geen tankstations, hotels of restaurants die ons sponsoren,” lacht hij.

Aan de slag met kersthuisjes en -dorpjes

Ben je enthousiast geworden (of was je dat stiekem al?) over het verzamelen en bouwen van kerstdorpjes, maar vraag je je af hoe je in hemelsnaam moet beginnen en wat je nodig hebt? “Het beste is eerst goed rond te kijken, er bestaan een paar merken en die voeren diverse thema’s,” vertelt Mark. “Vaak kopen mensen iets in de uitverkoop vanwege de lage prijs, maar hebben totaal nog geen idee wat ze willen. Dan komen ze erachter dat ze bijvoorbeeld echte wintersporthuisjes hebben, maar liever een stadje willen maken.”

Weet je eenmaal wat je wil, dan kun je beetje bij beetje je dorp uitbreiden. Mark: “Vergeet niet dat het jagen op een bepaald item leuke voorpret kan zijn! Vergeet naast de huisjes niet de aankleding, zoals bomen, straatjes en figuurtjes. Een leuk dorp zonder bomen oogt vrij kaal. Er zijn tegenwoordig handige basisbergen in de handel van myVillage. Daarmee heb je al snel een leuke opstelling. Een sfeervol tafereeltje kun je al neerzetten met twee huisjes en wat bomen, dan blijf je onder de honderd euro.”

Is het een bouwen en verzamelen van kerstdorpjes een dure hobby? “Dat ligt eraan,” zegt Mark. “Zoals ik al zei, heb je voor nog geen honderd euro al wat leuks. Maar pas op, het werkt verslavend! Elk jaar komen er nieuwe items uit en na een klein dorpje wil je toch wat groter. Zeker als je omgeving allemaal leuke reacties geeft en je handiger wordt in het bouwen. Reken maar na, een gemiddeld huisje kost al gauw 40,- en ik ken er velen, die een metropool bouwen met zo’n 100 huisjes!” Heb je dan veel ruimte nodig om kerstdorpjes te bouwen? “Zelf bouw ik meestal zo’n 6 m2 thuis, dit jaar nog geen 2 m2,” licht Mark toe. “Je moet het vooral bouwen waar je het ook goed kunt zien. Het gaat niet om de grootte, maar om de sfeer die het geheel uitstraalt!”

Kersthuisjes trends 2012

Het is in de wereld van de dorpjes gelukkig niet zo als met de rest van de kerstspullen dat het heel erg trendgevoelig is,” lacht Mark. “Wel is er de laatste jaren te zien dat men zich graag identificeert met thuis, het Hollandse. Leveranciers zijn hier op ingesprongen en je ziet steeds vaker Hollandse dorpen, zoals een gehele ElfStedentocht. Verder lijkt ‘Animatie’ wel steeds belangrijker te worden, oftewel draaiende/bewegende items. Maar het merendeel van de dorpenbouwers verzamelt toch nog steeds items die doen denken aan het victoriaanse tijdperk van Charles Dickens.” In de tuincentra zien we overigens steeds vaker kleine kerstdorpjes in lantaarns of op dienbladen. Erg leuk om klein te beginnen!

Kersthuisjes bekijken: Intratuin & Tuincentrum Osdorp

Waar kun je dit jaar de mooiste kersthuisjes en -dorpjes bekijken? “Helaas zijn er geen musea zoals in de modelspoorwereld, hoewel Treinmuseum Miniworld in Rotterdam momenteel wel een Kerstdorp heeft staan,” vertelt Mark. “Tuincentra door het hele land hebben kerstdorpen staan vanaf half oktober tot Kerst. Een echte must dit jaar zijn Tuincentrum Osdorp in Amsterdam en de Intratuin in Duiven. Dat zijn bedevaartsoorden voor echte “Dorpsgekken’ :)”