Eenzame kerst: echt niet alleen een ouderenprobleem

Voor veel mensen is december helemaal niet zo gezellig, of zelfs een reden om zich extra eenzaam te voelen. Wat kun jij doen om je pas gescheiden vriendin, alleenstaande buurvrouw of oma zich ietsje minder eenzaam te laten voelen met kerst?

Twintig procent (420.000) van de ouderen viert kerst niet. Ruim tweehonderdduizend ouderen (dat is één op de tien) zitten tijdens de feestdagen zonder bezoek. Een kwart hiervan voelt zich ook daadwerkelijk eenzaam. Dat zijn ongeveer 48.000 ouderen. Ja, het verlies van een partner, een slechter wordende gezondheid en een uitdunnend sociaal netwerk zijn risicofactoren voor eenzaamheid. Maar volgens ouderenorganisatie ANBO is het een misverstand dat alleen ouderen eenzaam zijn met kerst. ‘Ouderen zijn niet eenzamer dan andere leeftijdsgroepen en het gemis aan verbondenheid met anderen, wat de meestal de oorzaak is van eenzaamheid, komt in Nederland onder alle leeftijden voor.’

Hoe herken je eenzaamheid?

Er bestaat geen alles overheersende aanwijzing voor eenzaamheid, maar er zijn genoeg signalen die kunnen betekenen dat eenzaamheid in het spel is. Je oma probeert je bijvoorbeeld overduidelijk langer bij zich te houden. Net als je je jas wilt pakken om weg te gaan, wil ze ineens nog fotoalbums van vroeger laten zien. Of het is een troep in huis, de koekjes zijn slof en de koffiemelk is bedorven, terwijl alles vroeger – toen je opa er nog was – altijd tiptop in orde was. En hoe zit het met je buurvrouw? Ze is echt zo’n type ‘waar je niet meer vanaf komt’. Telkens als je haar ziet blijft wil ze kletsen, vaak over lichamelijke gebreken. Ze krijgt nooit post en je hebt nog nooit gezien dat ze bezoek kreeg.

Doorbreek de spiraal

Mensen die zich eenzaam voelen kunnen en moeten daar zelf actief mee aan de slag. In eerste instantie is het van belang de eenzaamheid te leren verdragen en niet ervoor op de loop te gaan. Jij kunt helpen die spiraal te doorbreken door hem of haar bijvoorbeeld te tippen lid te worden van een vereniging, een kaart- of sportclub etc.

Sociale contacten

Stimuleer je ‘eenzame naaste’ contacten aan te halen die verwaterd zijn en  bestaande contacten te koesteren. Hoe fijn zou het voor haar zijn als je alleenstaande tante of oma de voordelen van social media zou kennen? Dat ze kan twitteren met gelijkgestemden of oude vrienden opzoeken via Facebook? Eén op de tien Nederlanders van boven de 75 jaar maakt gebruik van socialmediatoepassingen. De verwachting is dat deze groep de komende jaren nog groter gaat geworden. Jij kan daar natuurlijk prima bij helpen door je opa en oma of ouders de fijne kneepjes bij te brengen, ze te enthousiasmeren voor de voordelen en ze te wijzen op valkuilen.

Leuke uitjes met kerst

Iemand die alleen is met kerst kan zich natuurlijk prima aansluiten bij initiatieven voor singles, die zijn er in veel plaatsen, of op vakantie gaan (voor reisorganisaties bieden reizen voor alleenstaanden rond kerst), of als vrijwilliger helpen bij bijvoorbeeld een buurthuis waar ze iets organiseren. Speciaal voor ouderen organiseert het Nationaal Ouderenfonds organiseert allerlei activiteiten in de decembermaand.

Bijvoorbeeld verschillende concerten, kerstdiners op meer dan 40 locaties en actie Kerstengel waarbij vrijwilligers samen met ouderen een kerstboompje optuigen en een gezellige middag hebben. Ook ANBO organiseert op lokaal niveau soms activiteiten rondom de kerst, variërend van een gezamenlijk kerstdiner, ontmoetingsavonden tot het samen erop uit gaan. Maar dat geldt niet voor iedere afdeling; de leden bepalen zelf of daar behoefte aan bestaat. De verschillende afdelingswebsites via www.anbo.nl zijn daarvoor te raadplegen.

Wat kun je verder doen?

Nog wat ideetjes op een rij:

– Kerstboompje versieren. Lukt het niet om elkaar te zijn tijdens kerst? Ga dan van tevoren langs met een klein kerstboompje en versier deze samen.
– Stuur een kaartje. Naar een bekende kan altijd, maar er zijn rond de kerst ook vaak allerlei kaartjesacties waarmee je ook nog een goed doel steunt. De kaartjesactie ‘Laat ze niet in de steek’ van het Nationaal Ouderenfonds bijvoorbeeld, waarmee eenzame ouderen in de donkere dagen rond kerst een hart onder de riem wordt gestoken, was in 2011 een daverend succes. Steun je liever een ander goed doel? Via goededoelenkaartje.nl verstuur je échte (foto) kerstkaarten en steun je ook nog een goed doel naar keuze.
– Doneer je kerstpakket. Hoe leuk het ook is om je kerstpakket uit te pakken, het getuigt natuurlijk van nog meer menslievendheid als je ‘m doneert aan iemand die het tijdens de kerstdagen wat minder gezellig heeft.
– Uitnodigen voor het diner. Iets dat het meest direct is wat je kunt doen is natuurlijk je opa, oma, moeder, vader, buurvrouw uit te nodigen met kerst om gezellig samen aan het diner te gaan, te gaan brunchen of gewoon een wandelingetje maken. Zeker wanneer één van je (groot)ouders of buren voor het eerst alleen is dit jaar, is de kans groot dat hij dit gebaar van jouw kant extra waardeert.
– Telefoontje of bezoekje. Vaak is een heel klein gebaar al voldoende om iemand iets minder eenzaam te laten voelen. Ook op die dagen bellen of een uurtje langsgaan en daarmee laten weten dat je aan hem of haar denkt zorgt dat iemand zich minder eenzaam voelt.
– Meegaan naar een kerkdienst. Veel minder mobiele ouderen luisteren mee met kerkdiensten via een telefoon of internet, maar hoe leuk zou het zijn als ze weer eens echt in de kerk komen met kerst?

Met dank aan het Nationaal Ouderenfonds en Ouderenorganisatie ANBO voor de informatie en cijfers.

Foto header: sxc.hu