Dit is de geschiedenis van de adventskalender

De voorpret voor Kerst, het aftellen en de anticipation… Wie houdt er niet van!? Als er één traditie perfect is om de aanloop naar de kerstdagen mee te vieren, dan is het wel de adventskalender. Je kunt het zo gek niet bedenken of er is tegenwoordig wel een kalender mee gevuld. Chocola, koekjes, thee, bier, hondensnoepjes, sokken, make-up, sieraden, knutselspullen en ga zo maar door. Maar waar komt deze traditie eigenlijk vandaan? Hoe lang maken we al 24 vakjes open in de aanloop naar kerstmis? Vandaag duiken we diep in de geschiedenis van de adventskalender!

Krijtstrepen op de muur

Er staan hier op Christmaholic.nl al vele artikelen over de geschiedenis van kersttradities. En vrijwel altijd is het niet 100% zeker hoe en wanneer een traditie precies is ontstaan. Dat geldt ook voor de adventskalender! Wat we wel weten, is dat het gebruik om af te tellen tot aan Kerst in Duitsland al eeuwenlang gaande is. Vanaf de 19e eeuw werden verspreid over het land met name door protestantse gezinnen krijtstrepen of andere markeringen op de muren van huizen gezet.

Dit gebruik was speciaal voor kinderen bedoeld, omdat het verloop van de tijd voor kleine kinderen heel lastig te begrijpen is. Daarom vroegen ouders aan hun kinderen om vierentwintig dagen lang steeds een nieuwe streep op de muur te zetten. Zo konden ze samen de dagen tellen tot aan Kerst. Sommige gezinnen gebruikten hiervoor speciale houten borden met vakken of afbeeldingen. En dat gebruik vormde de basis voor de latere adventskalender.

Plaatjes kijken en knippen

Volgens het boek ‘Adventskalender im Wandel der Zeit (2007)’ werd de oudst bekende getekende adventskalender in 1851 op de markt gebracht. Bij veel vroege exemplaren moesten kinderen iedere dag een plaatje uitknippen en vervolgens op de juiste datum plakken. Kerkelijke adventskalenders startten meestal op de eerste adventszondag (tussen 27 november en 3 december). Deze kalenders liepen soms zelfs door tot driekoningen. Andere kalenders begonnen op 1 of 6 december (na Sinterklaas) om door te lopen tot 24 december.

Deurtjes in de adventskalender

De eerste echte adventskalender zoals we die tegenwoordig kennen, werd in het begin van de 20ste eeuw gemaakt. Een van de eerste gedrukte versies werd in 1908 gedrukt in Duitsland. Pas vanaf de jaren ’20 van de vorige eeuw kwamen er deurtjes in de kalender. In het begin zaten er vooral (religieuze) plaatjes achter de deurtjes. Tijdens de oorlogen was papier schaars. De traditie werd dan ook pas daarna razend populair.

Pas na 1945 werd officieel 1 december vastgesteld als het begin van de kalender. In de vredestijd na de tweede wereldoorlog werden er achter de vakjes foto’s en afbeeldingen gebruikt uit de jaren dertig, die herinnerden mensen aan de ‘goede oude tijd’ van voor de oorlog. Van die plaatjes met besneeuwde landschappen en soms zelfs glitters, je kent ze vast wel.

Chocolade in adventskalenders

Uit mijn jeugd ken ik met name de adventskalenders met chocolade. Waar kwam dat precies vandaan? Nou, dat was een ingenieus idee van Duitse chocolatiers in de jaren vijftig. De odernemers besloten hun eigen product te combineren met de populaire kalender en stopten kleine chocolaatjes achter de vierentwintig deurtjes. De combinatie van het aftellen tot Kerst én elke dag een zoete lekkernij krijgen, maakte de adventskalender uiteraard in razend tempo nog veel gewilder bij de Duitse kinderen.

Dit zorgde er al heel gauw voor dat de chocoladekalender de landsgrenzen overging. En inmiddels is de traditie niet meer weg te denken in Nederland, België en de rest van Europa. Chocolade is uiteraard al lang niet meer het enige wat er in de kalender gestopt wordt. Tegenwoordig is er voor iedere hobby, passie, smaak en interesse wel een adventskalender op de markt. Zowel voor kinderen, volwassenen als dieren! Hier vind je bijvoorbeeld een lijst met 35+ originele adventskalenders voor 2024. Sommige zijn nog best betaalbaar, maar er zitten ook exemplaren tussen die vele honderden euro’s kosten.

Naast adventskalenders zijn er natuurlijk nog andere gebruiken die het verloop van de adventsperiode weerspiegelen. Denk aan de adventskrans met vier kaarsen, elke zondag tot aan Kerst wordt er een kaars aangestoken. Uit Scandinavische landen komt het gebruik om een grote kaars met vierentwintig strepen te markeren. Elke dag wordt de kaars een stukje verder opgebrand tot het uiteindelijk Kerst is.