Tsjechische walnootkaarsjes maken

We blogden al eerder over hoe mensen in Tsjechië kerst vieren. Ik interviewde voor dat artikel een Tsjechische dame, Petra Pale?kova. Zij woont al jaren in Nederland, maar gaat iedere Decembermaand terug naar haar familie in Tsjechië om samen de kerstdagen door te brengen. Petra vertelde me over de vele kersttradities die het land rijk is. Eén van die tradities vond ik zo bijzonder, dat ik er een aparte blog aan wilde wijden. Over welke traditie ik het heb? Nou, over walnootkaarsjes maken. Deze homemade kerstkaarsjes zijn éxtra bijzonder, want ze hebben voorspellende gaven. Benieuwd? Lees het verhaal hieronder.

Tsjechische kersttraditie: kaarsjes in walnootdoppen

Kaarsjes in walnoten, dat klinkt gewoon al mooi. Wat is de gedachte achter deze traditie? “Tsjechische kersttradities draaien veelal om bijgeloof,” vertelt Petra. “Deze traditie vindt plaats op kerstavond, 24 december, net na het kerstdiner. Iedereen maakt zijn eigen walnootkaarsje en laat deze – tegelijk met familieleden – te water. Iedereen doet vervolgens een wens. Wat er gebeurt met het drijvende kaarsje, bepaalt je toekomst!”

Klinkt dat niet geweldig? Ik vind het echt een fantastische kersttraditie. Natuurlijk ben ik reuze benieuwd wat er allemaal kan gebeuren met de kaarsjes, en wat het betekent voor je toekomst! “Er zijn wel 25 verschillende betekenissen,” weet Petra te vertellen. “Als je kaarsje meteen zinkt of als hij blijft liggen waar je hem in het water doet, dan verandert er niks in je leven. Wat je wens ook is!”

Nou, dat lijkt me geen goede uitslag. “Nee hè,” lacht Petra. “Ik denk dat ik gewoon zou blazen, haha!” En wat moet er gebeuren om je wens uit te laten komen? “Daarvoor moet je kaarsje naar de andere kant zeilen,” legt Petra uit. “En wanneer jouw kaarsje als allereerste aan de overkant is, dan ben je het meest dominant van de groep.”

Reizen, verhuizen of juist bij elkaar blijven?

Dat zijn er pas drie, maar er zijn dus nog veel meer betekenissen die je af kunt lezen aan het gedrag van jouw drijvende walnootkaarsje? “Jahoor, als jouw walnootkaarsje bijvoorbeeld ver weg drijft van de andere kaarsjes, dan ga je weg. Je gaat bijvoorbeeld reizen, in een andere stad wonen of je gaat scheiden het komende jaar,” vult Petra aan. “En als één kaarsje in het midden drijft en de andere eromheen, dan heeft die persoon het komende jaar hulp nodig van de rest. Blijft het groepje kaarsjes juist gezellig bij elkaar, dan zullen de vrienden of familieleden dat jaar samen blijven.”

Blijven jij en je partner bij elkaar?

Als je samen met je partner een kaarsje te water laat, is het dus ook goed oppassen? “Precies,” bevestigt Petra. “Als jullie kaarsjes wegdrijven van elkaar, is dat geen goed teken. Maar als ze elkaar aantikken, juist wel. Dat betekent heel veel liefde! Of, als je het met een vriend of vriendin samen doet, betekent het dat de vriendschap sterk blijft. Of een goede werkrelatie voor collega’s.” Nou, wat een hoop mogelijkheden! Ik ben benieuwd wat mijn walnootkaarsje zal zeggen over mijn toekomst.

Walnootdopkaarsjes in Nederland

Tof verhaal dit hè? Overigens vindt deze traditie steeds minder plaats, blijkt uit onderzoek. Slechts 18% van de Tsjechen doet dit nog. Zonde, vind ik. Want het is zo leuk! Ander interessant feitje; ook in Nederland worden wel eens walnootkaarsjes gemaakt. Niet met Kerst, maar met de Maria Lichtmis op 2 februari. In de Rooms Katholieke traditie is Maria Lichtmis een afsluiting van de heilige kersttijd, 40 dagen na Kerstmis. In feite wordt de overgang van de winter naar het voorjaar gevierd. Kinderen op vrije scholen maken rond deze periode vaak walnootdopkaarsjes in de klas, bijvoorbeeld met bijenwas. Hartstikke leuk!

Tsjechische walnootkaarsjes maken

Uiteraard moest ik deze traditie eens met eigen ogen zien en beleven. Mijn ouders hebben een grote walnootboom in de tuin staan. Die laat ieder jaar zoveel noten vallen, dat ze niet weten wat ze er mee moeten! Ik kreeg dus een flinke zak mee naar huis. Daarmee ben ik aan de slag gegaan. Je kunt de walnootkaarsjes op verschillende manieren maken, bijvoorbeeld met kleine verjaardagskaarsjes (die plak je erin), kneedbare natuurwas, bijenwas of met goedkope waxinelichtjes. Het is maar net wat je in huis hebt of het makkelijkste vindt. Ik heb gekozen voor het pannetje en waxinelichtjes waar je het lontje uit kunt halen, omdat ik die al in huis had.

Wat heb je nodig?

• Een pannetje dat vies mag worden
• Walnoten
• Een goede notenkraker
• Waxinelichtjes (met kerstgeur) waar het lontje uit kan
• Een bak of kom met water

Stap 1. De walnoten openen

We beginnen met het kraken. De walnoten zó kraken dat je twee intacte walnootdopjes overhoudt, dat is me maar één keer gelukt. Misschien dat de meer ervaren walnootkrakers dat wel kunnen, maar ik was al lang blij als ik uit iedere noot één mooie helft over hield. Mijn tactiek; plaats de walnoot verticaal in de notenkraker, zoals op de foto hieronder. Kraak niet in het midden, maar zo ver mogelijk naar rechts of links. Zo verpulver je misschien één helft, maar blijft de andere helft wél heel. Het vergt een beeeetje oefening, maar dan heb je ook wat. Haal de walnoten helemaal leeg. Ook alle vliesjes enzo moeten eruit.

Stap 2. De walnootkaarsjes voorbereiden

Haal nu de lontjes uit de waxinelichtjes en druk ze in de walnootdopjes. Leg de walnootschalen op een ondergrond (ik gebruikte een plank met aluminiumfolie). Dan komt het smerige klusje. Smelt de helft van de waxinelichtjes (meer heb je niet nodig) op heel laag vuur in een pannetje met anti-aanbaklaag dat vies mag worden. Gebruik echt een oud pannetje, want het wordt gewoon een smeerboel en iets met kaarsvet krijg je moeilijk schoon. Het smelten gaat heel snel. Zodra het vet gesmolten is, kun je door met stap drie.

Stap 3. De walnootkaarsjes vullen met kaarsvet

Kaarsvet gesmolten? Dan is het nu zaak om de walnootdopjes te vullen met kaarsvet. Giet het kaarsvet vanuit je pannetje in de walnootschillen. Of gebruik een – verwarmd – lepeltje om het vet erin te gieten. Hoe je het ook doet, dit is een priegelig en precies klusje en – als je net zo onhandig bent als ik – dan gaat de helft ernaast. Maar dat geeft niet, want daarvoor lag er dan ook aluminiumfolie onder. Ik moest me echt concentreren op dit proces, vandaar dat ik geen foto’s heb gemaakt van het vullen zelf.

Alle kaarsjes gevuld? Dan is het nu wachten tot ze zijn afgekoeld en het kaarsvet weer gestold is. En dan zijn je walnootkaarsjes klaar voor gebruik! Zit er nog kaarsvet in je pannetje? Giet het meteen buiten weg of maak een ‘bakje’ van dubbelgevouwen aluminiumfolie en giet het daarin. Laat het afkoelen voordat je het bakje weggooit. Giet het in ieder geval niet weg in de gootsteen, als je verstoppingen wil voorkomen.

Stap 4. Tijd om je toekomst te voorspellen

En dan komt het leukste deel; je toekomst voorspellen aan de hand van drijvende kaarsjes. Verzamel een groep vrienden of familie en zet een grote bak met water op tafel. Laat iedereen zijn of haar kaarsje aansteken en voorzichtig te water laten. En dan begint het grote toekomstvoorspellen! Met wie krijg je ruzie? Wie gaat er dit jaar verhuizen? Welke liefde blijft sterk? Je komt er allemaal achter! Mijn kaarsje zeilde meteen naar de andere kant, dus dat betekent dat mijn wens uit komt! Ik ga uiteraard niet verklappen wat ik gewenst heb, want dan jinx ik het.

Drijvende walnootkaarsjes: wees heel voorzichtig!

Natuurlijk is deze hartstikke leuke kersttraditie niet heel brandveilig. Vuur is niet iets om mee te spelen. Let dus goed op en wees voorzichtig wanneer je met de walnootkaarsjes aan de slag gaat. Zolang je de walnootkaarsjes in water laat drijven, en niet op een schaal legt, is het best wel safe. Blijf er in ieder geval altijd bij en laat zeker geen kleine kids alleen met de brandende kaarsjes. Het spreekt allemaal voor zich, maar ik zeg het er toch maar even voor de zekerheid bij! Ga jij deze kaarsjes maken en de traditie uitproberen? Ik ben benieuwd…