Oké, toegegeven, we sturen met z’n allen een stuk minder kerstkaarten dan ‘vroeger’. Sinds de komst van de computer, en al helemaal sinds de smartphone, sturen we kerstwensen veel vaker via de mail, whatsapp of social media. Maar toch blijft het verzenden en ophangen van kerstkaarten een belangrijke kersttraditie voor veel gezinnen. Hoe is dat ooit begonnen? Waarom sturen we eigenlijk kerstkaarten naar familie en vrienden? Tijd voor een geschiedenislesje!
Kerstkaarten sturen: hoe is die traditie ooit begonnen?
Tegenwoordig zijn er kerstkaarten in alle soorten en maten te koop. Van meer traditionele kaarten met een mooi winters landschap erop tot hypermoderne exemplaren met knipperende lichtjes en die een kerstliedje spelen als je ze opent. Je kunt zelfs gepersonaliseerde kaarten maken met je eigen foto erop. En wat te denken van kerstkaarten speciaal voor je moeder, vader, oma, echtgenoot, zus, broer en ga zo maar door. De keuze is reuze! Maar hoe is dit kerstgebruik ooit begonnen?
De geschiedenis van de kerstkaart
Lang voordat er e-mail was… wat zeg ik, lang voordat er telefoons waren, was het geschreven woord natuurlijk de enige manier om te communiceren met geliefden. Mensen stuurden elkaar brieven om nieuwtjes en zielenroerselen te delen. En in het Victoriaans Engeland (tussen 1837 en 1901) was het schrijven van elegante en goedgeschreven brieven een absolute must voor nette dames en heren.
Mensen schreven elkaar brieven met allerlei doelen. Denk bijvoorbeeld aan zakelijke brieven, maar ook liefdesbrieven! En natuurlijk werd er ook post gestuurd bij belangrijke gebeurtenissen, zoals geboortes en overlijdens. En jep, ook met kerst dus!
Kerstbrieven maken om te oefenen met schrijven
In eerste instantie werden kerstwensen dus met name overgebracht in speciale brieven. Maar wanneer werd de eerste kerstkaart gemaakt? Engelse jongetjes die ver weg van huis op kostschool zaten, stuurden in het begin van de 19e eeuw een vroege vorm van kerstkaarten. Ze maakten zogenaamde ‘christmas pieces’ en verzonden deze naar hun onderwijzers en familieleden. Daarmee oefenden ze hun penmanship, zoals dat heette. Ze lieten zien hoe ver hun schrijfskills gevorderd waren.
De allereerste kerstkaart zag er zó uit!
Voor zover we weten, werd de eerste échte kerstkaart verstuurd door sir Henry Cole. Misschien heb je wel eens van hem gehoord. De man heeft namelijk een hele grote rol gespeeld in de ontwikkeling van de Britse Post. Hij was onder andere medeverantwoordelijk voor de introductie van de postzegel met plaklaag, zoals we die decennialang gebruikt hebben.
Cole was een drukbezette man met een grote passie voor kunst en design. In 1843 had hij dus écht geen tijd om de gebruikelijke kerstbrieven te versturen. I feel you Cole. Daarom vroeg hij zijn vriend en ontwerper John Callcott Horsley om een kerstwenskaart te illustreren.
Dat deed Callcott Horsley natuurlijk met veel plezier! Maar liefst 1000 kerstkaarten werden gedrukt en stuk voor stuk met de hand ingekleurd. De tekst op deze allereerste kerstkaart, die je hierboven ziet, luidde ‘A Merry Christmas and A Happy New Year To You’. Nadat Cole de kaarten voor zijn vrienden en familie geadresseerd en verzonden had, bleven er nog heel wat over. De rest besloot hij te verkopen voor 6 pence per stuk. Daarmee werden het meteen de eerste commerciële kerstkaarten!
Als je goed kijkt naar de kaart hierboven, dan zie je dat een dame een klein kindje een slokje wijn geeft. Dat was echt absoluut not done in het conservatieve Engeland hoor. Er ontstond een hoop ophef! Misschien was dat ook wel de reden dat het jaar daarna allerlei andere gedrukte kerstkaarten in de winkels verschenen. Mensen dachten in het begin nog dat de kerstkaart een ‘modegril’ was. Maar niets bleek minder waar! Zeker in de UK en de VS is het versturen van kerstkaarten nog altijd een hele belangrijke traditie.
Hoeveel kerstkaarten versturen we elk jaar?
Hoe belangrijk? Even wat cijfers op een rij! In Amerika worden er ieder jaar 2 miljard kerstkaarten verstuurd. En in Groot-Brittannië zijn het er ongeveer 900 miljoen. Britten verzenden gemiddeld 16 kerstkaarten per persoon. Dat is echt enorm veel. Als we kijken naar de hele wenskaartenmarkt, dan vertegenwoordigen kerstkaarten in de VS ruim 60% van de totale markt. En in de UK is 45% van alle verzonden wenskaarten een kerstkaart.
In Nederland worden er de laatste tijd ieder jaar minder kerstkaarten verstuurd. In 2017 waren het er ongeveer 85 miljoen, in vergelijking met 100 miljoen in 2016 en zelfs 130 miljoen in 2015. De meest populaire teksten op de voorzijde van een kerstkaart? Dat zijn in de Engelstalige landen ‘Merry Christmas’ (53%), ‘Happy Holidays’ (21%) en ‘Season’s Greetings’ (12%). De meest populaire afbeelding op de voorzijde van een kerstkaart is en blijft een sneeuwlandschap.
Kerstkaarten sturen: is het een traditie in jouw familie?
Ik kan het me nog goed herinneren, de stapels kerstkaarten op de eettafel. Mijn moeder had een klein paars klappertje met alle adressen erin en een bic-pen in haar hand. In elke kaart werd een korte wens geschreven. In het paarse klappertje hield ze jaar-in-jaar-uit bij wie ze een kerstkaart gestuurd had en van wie ze er eentje had ontvangen. Zelf heb ik een digitale adressenlijst, maar eigenlijk is dat stukken minder leuk. Wel heel praktisch, want je kunt er altijd bij en ik kan de adressen niet kwijt raken (ze staan immers ‘in de cloud’).
Maar het heeft niet die echte kerstfeeling. Misschien moet ik toch eens overstappen op mijn eigen kerstplanner en de kerstkaartenplanner daarvan gebruiken. Wel zo leuk! Ik ben vanzelfsprekend ook erg benieuwd naar jouw ervaringen en verhalen rondom het versturen van kerstkaarten. Maak je zelf kerstkaarten? Koop je ze op een speciale plek? En verstuur je ze nog trouw ieder jaar? Deel jouw verhaal zeker in een reactie hieronder! Ik hoop dat je het leuk vond om te lezen over het ontstaan van de kerstkaart. Mocht je nog meer kersttradities willen uitpluizen, hier vind je al mijn blogs erover.
6 reacties
Hey Saskia,
Ik maak sinds dit jaar zelf mijn kerstkaarten. Ik letter en stempel ze. Ik verstuur er in totaal denk ik een stuk of 16, maar geef al mijn collega’s ook een kaart (deze verstuur ik niet want dan loopt het wel erg in de papieren). Jouw kerstkaart ziet er ook super leuk uit.
Fijn weekend.
Lieve groetjes,
Emily
ps. bedankt voor de intratuin cadeaukaart. Ik heb direct een mail gestuurd om hem te activeren en dan shoppen maar haha. :-).
Ik stuurde voorheen wel 80 tot 100 kaarten. Tegenwoordig nog maar 30 tot 40 kaarten. Erg jammer. Heel lang heb ik ze zelf gemaakt. De laatste jaren koop ik ze. Volgend jaar ben ik van plan om ze weer zelf te maken. 3D kaarten. Ik hoop dat de traditie weer terug komt want er is niks leukers fan een kerst kaart ontvangen. En allemaal bij elkaar op te hangen!
Prettige kerstdagen en een gelukkig gezond 2020 toegewenst. Mvg Carla.
Heel jammer dat al dat digitale het van het persoonlijke overneemt. Een paar jaar terug stuurden wij nog ongeveer 80 kerstkaarten tot dit jaar het schamele aantal van 30 stuks. Echt heel jammer, maar ja ik blijf ook niet sturen als er geen enkele reactie op komt. De kaarten maak ik altijd, met heel veel plezier, zelf. Ik blijf er ook op hopen dat het persoonlijke, vriendelijk en aandachtsvolle kerstkaartje weer helemaal terugkomt. Fijn weekend allen.
Hi Saskia, wat ik tegenwoordig zo jammer vind, is dat velen lopen te roepen het zo leuk te vinden om een kerstkaart te krijgen, maar zelf niet de moeite willen nemen om er zelf een te versturen vanwege de kosten, drukte of wat dan ook. Dan denk ik: “Voor 1 postzegel (0,87 of 0,89 eurocent) krijg ik toch echt niet zelf mijn kaart aan de andere kant van Nederland bezorgt hoor. Natuurlijk gaat de postzegel weer omhoog per januari, maar ik behoor gelukkig tot de die hards die echte brieven blijven schrijven als ook kaarten en dus ook kerstkaarten blijf versturen, ha! Dit jaar heb ik gekochte verstuurd, maar volgend jaar gaan er weer zelfgemaakte de deur uit hoor. Met vrolijke en kersterige enveloppen inbegrepen, grinnik. Hoop dan wel dat de Decemberzegels dan wat feestelijker/uitbundiger/kersteriger zullen zijn (vind deze niet bepaald…). Voor mijn cliënten neem ik de kerstkaart gewoon mee (ja, kom er toch iedere week) met een kleine attentie en de rest verstuur ik dus. Normaal zo tegen de 25/30 (ben eerlijk gezegd de tel een beetje kwijt geraakt) ofzo, maar dit jaar heb ik op een site een oproepje geplaatst met de vraag wie er een kerstkaart in deze tijd van wegval van vrienden of familie of door tegenslag of eenzaamheid zou willen ontvangen. Dat heeft behoorlijk wat reacties opgeleverd en er zijn 29 extra kaarten de deur uit gegaan. Het leuke is, dat de meesten ook een kaart terug sturen en dan net als ik de kaart volschrijven. Dus ik heb goede hoop, dat het schrijven en het versturen van brieven en vooral kerstkaarten wel in stand zal worden gehouden door de echte die hards, yay. Ik wens jou, je dierbaren en iedereen hier hele fijne, liefdevolle dagen met een machtig mooi en vooral gezond 2020!
Ik behoor tot diegene die geen kerstkaarten meer stuurt. Zo’n 5 jaar geleden verstuurde ik er nog zo’n 80 en altijd zelf gemaakt. Maar toen de postzegels steeds maar duurder werden, en er soms kaarten niet eens meer aankwamen, ben ik er mee opgehouden. Nu verstuur ik berichtjes via de chat of mail, en een hele enkele kerstkaart aan ouderen die geen social media hebben.
Zo jammer dat ontzettend veel mensen geen kerstkaarten meer versturen.
Een aantal jaar terug heb ik hier al eens geschreven dat ik kerstkaarten spaar, heb er echt heel veel en blijf ze leuk, mooi, grappig, lief of wat dan ook vinden.
Vind het dus erg jammer dat de meeste mensen die ik ken ze niet meer versturen, zelfs weinig Kerstwensen via de mail enzovoort.
Soms vraag ik me wel eens af, is iedereen echt zó druk om iets te laten horen?!.
Tja hoe dan ook automatisch verstuur je ze zelf dan ook niet echt meer op een enkele uitzondering na.
Wat ik wel doe is zelf kerstkaarten kopen als ik een hele mooie zie, ook heel leuk, anders raken ze de kaarten niet meer kwijt natuurlijk ☺!.
Groetjes Marijke.