Zo worden Tsjechische kerstversieringen gemaakt

Samenwerking – Een van de leukste dingen aan de kerstperiode, is dat er zoveel mooie gebruiken & tradities aan verbonden zijn. Zoals de kerstballen die we in onze kerstbomen hangen! Wist je dat veel glazen kerstballen uit Tsjechië komen? En dat er tientallen kleine familiebedrijven zijn waar kerstdecoratie wordt gemaakt? Ze zijn misschien wel te koop in een van de warenhuizen bij jou in de buurt. Handgemaakte kerstdecoratie is een van de belangrijkste exportproducten van het land. In deze blog lees je meer over de traditie van Tsjechische kerstversiering.

Een lange glasblaastraditie

Glas blazen heeft in een Tsjechië een lange traditie. Het ontwikkelde zich in de 13e eeuw in de IJzergebergte en Lausitzer gebergtes in het noorden van Tsjechië, doordat hier de ruwe materialen aanwezig waren. Het glas uit Tsjechië was sterk, helder en kreeg de naam Boheems kristal. Al snel was Boheems kristal even bekend als Venetiaans glas en hingen kroonluchters uit Tsjechië in vele Europese paleizen en kastelen. Pas in de eerste helft van de 19e eeuw werden de eerste glazen kerstdecoraties in Bohemen gemaakt.

De productie van een kerstbal

Het maken van een glazen kerstbal of andere kerstdecoratie van glas vergt veel vakmanschap en tijd. Dit zie je ook terug in de prijs. Glazen kerstdecoratie is te koop vanaf een paar euro, maar de prijzen kunnen oplopen tot ruim dertig euro. Die hoge prijzen komen doordat alles handgemaakt is en elke bal uniek is. Een kerstbal blazen is minder makkelijk dan je wellicht zou denken.

Voordat een glasblazer een perfecte ronde bal kan blazen, heeft hij gemiddeld een half jaar training nodig. Om een ander, meer complex design te maken, moet je al snel een paar jaar oefenen. Ook het graveren en verven van Boheems kristal heeft tijd nodig. Het duurt gemiddeld twee jaar voordat je deze ambacht goed onder de knie hebt. De kerstballen van glas worden vanaf maart gemaakt en voor kerst stopt de productie even. De orders voor het nieuwe jaar zijn dan namelijk nog niet binnen.

Hoe maak je een kerstbal van glas?

Voor het maken van een kerstbal heb je een blaaspijp en mal nodig. De glasblazer blaast via de lange pijp lucht in het glas, zodat er een luchtbel ontstaat. Door middel van een mal krijgt het glas zijn vorm. Het warme glas moet daarna afkoelen. Dit duurt ongeveer zo’n 6 uur. Het bovenste stukje wordt er afgesneden en daarna wordt de bal verzilverd. Het krijgt een laagje verf zodat de bal glans krijgt. Het is dan tijd om de kerstbal te versieren.

Tsjechische kerstdecoraties

Tsjechische kerstdecoratie wordt over de hele wereld verkocht. In Londen vind je ze bijvoorbeeld bij Harrods en in New York bij Macy’s. Traditionele kerstdecoratie kun je in Tsjechië op verschillende plekken kopen, zoals in lifestylewinkels en op markten. Op de kerstmarkt in bijvoorbeeld Praag kun je kleine kraampjes vinden met handbeschilderde kerstballen.

Veel kerstdecoratie wordt gemaakt of beschilderd door specialisten in kleine familiebedrijven, waardoor ze super uniek zijn! Je kunt ook een glasblazerij bezoeken, zoals Rückl in Nizbor op een half uur rijden van Praag. Je ziet hier het proces van blazen, snijden, verven of graveren en kunt na afloop een mooi souvenir meenemen. Absoluut een aanrader als je Praag bezoekt!

Op zoek naar de perfecte kerstbal

Wil je ook zo’n mooie glazen Tsjechische kerstbal? Dan zijn er een aantal bedrijven waar je absoluut een kijken moet nemen, online of tijdens je vakantie in Tsjechië. In Crystal Valley, een gebied in Noord-Bohemen, bevinden zich de meeste glasblazerijen en musea. Glas maken is hier een lokaal erfgoed en bij meerdere locaties kun je deze ambacht bewonderen.

Ornex & Glassor Decorations

Ornex geeft elk jaar een speciale lijn uit en werkt samen met verschillende glasfabrieken in Tsjechië en Slowakije. Het bedrijf produceert duizenden ornamenten in verschillende ontwerpen, vormen en meer dan 15.000 exemplaren kun je zien in de bedrijfsshowroom in Jablonec nad Nisou. Glassor Decorations is een familiebedrijf, ze produceren prachtige kerstballen in Popovice, dat ligt in de buurt van Ji?ín ten noorden van Praag. Er is een winkel in de Tsjechische stad Liberec en ze hebben twee buitenlandse vestigingen, één in Frankrijk en één in Amerika.

Slezská tvorba & Rückl

Het bedrijf Slezská tvorba maakt al meer dan zeventig jaar kerstdecoratie van glas in Opava, in Noord-Moravië. De “Hearts by Request” zijn hun specialiteit. Het zijn hartvormige ballen waar een persoonlijke boodschap op wordt geschilderd. Elk jaar worden er nieuwe kleuren toegevoegd volgens de laatste trends.

De familie Rückl is een oude familie van glasblazers uit Zwitserland. In 1846 werd de eerste glasfabriek in West-Bohemen door de familie gesticht en in 1903 besloot de zoon drie nieuwe vestigingen te openen, waarvan een in Nižbor in Centraal-Bohemen. Na 1989 kocht de achterkleinzoon het bedrijf terug en hji startte opnieuw de glasproductie. De glasblazerij staat bekend om het produceren van een aantal staatsonderscheidingen. De kerstballen van Rückl worden niet beschilderd, maar gegraveerd. Een kerstbal van Rückl kan al snel 50 euro kosten. Echt een bijzonder erfstuk dus!

Kerstdecoratie op Unesco werelderfgoed-lijst

Wil je kerstversiering die zelfs zo uniek is dat het op de Unesco lijst van immaterieel erfgoed staat? Dan moet je een van de prachtige versieringen van Rautis kopen. De handgemaakte kerstversiering van glazen kralen werd in 2020 tot immaterieel erfgoed van de mensheid benoemd. De decoratie van glazen kraaltjes is een typisch Tsjechische product en was al voor de Eerste Wereldoorlog populair.

Bezoek de Rautis-fabriek

Tegenwoordig wordt deze decoratie alleen nog in Poniklá in het Reuzengebergte geproduceerd door het bedrijf Rautis. Het is het enige bedrijf ter wereld waar glazen kralendecoratie nog op een traditionele manier wordt gemaakt. In Poniklá kun je de fabriek bezoeken en leer je meer over het proces dat na 150 jaar nog steeds hetzelfde is gebleven.

Je ziet hoe de kralen handmatig worden geblazen, verzilverd, geverfd en gerijgd worden. De kwaliteit van de kralen is volledig afhankelijk van de glasblazer en niet (zoals tegenwoordig vaak het geval is) van machines. In de winkel heb je een enorme keuze aan decoratie, maar het perfecte souvenir is natuurlijk zelf een ornament maken tijdens een workshop!

Ik weet zeker: de volgende keer dat ik in Tsjechie ben, ga ik absoluut een of meerdere fabrieken bezoeken waar kerstversiering wordt gemaakt. Het lijkt me zo interessant om te zien! Wil je meer informatie over de glasblaastraditie in Tsjechië en de plekken die je kunt bezoeken? Check dan deze website!

Dit artikel is in samenwerking met CzechTourism tot stand gekomen.