Afgelopen zomer was ik in Rothenburg ob der Tauber om een bezoekje te brengen aan het hoofdkwartier van het beroemde Duitse kerstmerk Käthe Wohlfahrt. In het Middeleeuwse dorpje vind je niet alleen twee prachtige kerstwinkels, maar ook het Duitse kerstmuseum. Daar kun je alles leren over de Duitse kerstgeschiedenis en kersttradities. Zo ook over de typisch Duitse houten Schwibbogen. Heb jij ze wel eens gezien?
Wat zijn Schwibbogen precies?
In het gebied Erzgebirge (het Ertsgebergte) in Duitsland worden al eeuwenlang prachtige kerstversieringen geproduceerd. Waaronder de prachtig verlichte halfronde Schwibbogen. Schwibbogen zijn, naast kerstpiramides en wierook-rokertjes, één van de traditionele kerstdecoraties die mensen in het Ertsgebergte al jaren maken. De gebogen versiering wordt tijdens het kerstseizoen op de vensterbank gezet voor het raam, met het tafereeltje naar buiten gericht. Zo brengen ze sinds jaar en dag een warme en welkome gloed van licht in de donkere decembernachten.
Waar komt de naam en de vorm van de Schwibbogen vandaan?
De naam ‘Schwibbogen’ is afgeleid van ‘Schwebebogen’ of ‘Schwib’: de Duitse naam voor ’toog’ (gebogen opening in de muur). De Schwibbogen is altijd versierd met lampjes, dat vindt haar oorsprong in de tradities van de mijnwerkers. Het was gebruikelijk voor de mijnwerkers om op 24 december samen kerst te vieren. Tijdens deze viering hingen zij hun brandende lampen in een halve cirkel op een muur of bij de ingang van de tunnel, zodat iedereen de ingang kon vinden. Dit resulteerde in het idee en de vorm van een vrijstaande boog met kaarsjes erbovenop.
De allereerste en alleroudste Schwibbogen
De allereerste Schwibbogen is waarschijnlijk gemaakt door de hoefsmid van een mijn in het Ertsgebergte, Johann Teller. Naar verluid verloor hij de kerstdecoratie in Johanngeorgenschadt in het jaar 1726. De oudste nog ‘overlevende’ Schwibbogen dateert uit 1778 en is gemaakt door S.F. Teller. Schwibbogen met tafereeltjes zijn pas sinds het begin van de 19e eeuw in de omloop. Nog tot ver in de 20ste eeuw werden de bogen gemaakt door hoefsmeden van de diverse mijnen en aan de mijngildes geschonken als kerstcadeau. De doorsnee Duitser had er tot het begin van de 20ste eeuw dan ook nog nooit van gehoord, laat staan dat hij er één in huis had met Kerst.
De figuren & tafereeltjes op de kerstversiering
Tegenwoordig zijn er Schwibbogen met allerlei soorten decoraties in het houtwerk. In het begin waren het vooral religieuze thema’s die je in de tafereeltjes terug zag, zoals Adam en Eva omringd door de zon, maan en sterren. In het begin van de 19e eeuw werden juist tafereeltjes rondom de mijnwerken populairder. Ook de materialen veranderden in de loop der tijd. Waar in de 17e en 18e eeuw de Schwibbogen met de hand gesmeden werden, doken in de 19e eeuw uit zwarte metaalplaten gesneden en de nu zo populaire houten exemplaren op.
Pas in de 20ste eeuw werden de Schwibbogen op grote schaal geproduceerd en verkocht in o.a. handwerkwinkels. Dat was ook het moment waarop de bogen populair werden bij het hele Duitse volk. Sinds het eind van de jaren ’30 uit de vorige eeuw duiken ze elke decembermaand weer in vele huiskamers op. Die populariteit heeft de Schwibbogen te danken aan de ‘Feieromd Exhibition’ uit 1937. De organisatie van deze feestelijke expositie zocht naar een symbool uit het Ertsgebergte om te gebruiken in haar advertenties. Dat werd de Schwibbogen.
Beroemde Schwibbogen
Als onderdeel van de tentoonstelling werd de 7 bij 4 meter grote ‘Schwarzenberger Schwibbogen’ gemaakt door meestersmeden Curt Teller en Max Adler, naar een ontwerp van Paula Jordan. Het was de eerste Schwibbogen van zo’n groot formaat. De boog was versierd met grote gaslampen en het tafereel vertelt de geschiedenis van het Ertsgebergte. Helaas is er geen foto van het origineel beschikbaar.
De houten ‘Seiffener Schwibbogen’ die in 1935 gemaakt werd in Seiffen met het ontwerp van de lokale de kerk omringd door huisjes met besneeuwde daken, vormt nog altijd de inspiratie voor de bogen die vandaag de dag gemaakt worden. Dat zelfde geldt trouwens voor het motief van de eerdergenoemde Schwarzenberger Schwibbogen.
Sinds 1960 vind je op kerstmarkten door heel Duitsland grote Schwibbogen terug. Vooral in het Ertsgebergte zelf zijn prachtige exemplaren te bewonderen. Maar ook in de vele Duitse huiskamers staat er tegenwoordig tijdens de Adventperiode eentje te stralen op de vensterbank. De bogen zijn in allerlei soorten en maten verkrijgbaar. Van kleine, eenvoudige exemplaren in één kleur hout, tot grote bewerkelijke dubbelzijdige varianten met veel kleuren hout en zelfs kleurrijke exemplaren die zeer gedetailleerd beschilderd zijn. Neem maar eens een kijkje hier op de website van Käthe Wohlfahrt.
WIN je eigen Schwibbogen van Käthe Wohlfart!
Heb je meteen naar beneden gescrolld om deze laatste alinea te lezen? Dat geeft niets hoor, dat snap ik best! Want als je voor 22 september een reactie achterlaat hieronder, maak je kans op deze prachtige tweezijdige handgemaakte houten Schwibbogen met lampjes van Käthe Wohlfahrt, ter waarde van maar liefst €120. Ik vind deze nog veel mooier dan de drukke bewerkte exemplaren op de foto’s hierboven en heb ‘m speciaal voor jullie uit Duitsland meegenomen.
Hoe maak je kans op deze Schwibbogen?
Tadaaaa!! Laat in een reactie hieronder weten wat jij zo bijzonder vindt aan deze Duitse kerstversiering en waarom hij een plaatsje verdient op jouw vensterbank. Na 22 september wordt de winnaar geselecteerd, hij of zij krijgt via e-mail bericht. Op deze winactie zijn onze spelvoorwaarden van toepassing (daarin staat o.a. dat je 18 of ouder moet zijn en in Nederland of België moet wonen). Ik ben ontzettend benieuwd naar jullie reacties!
201 reacties
Ze zijn echt mooi, het verhaal is ook leuk om te lezen. Zou een mooi lichtpuntje op de vensterbank zijn
Ik vind hem super mooi ,maar ik zou hem willen winnen om aan iemand te geven die al lange tijd door omstandigheden geen kerst heeft kunnen vieren. Dit zou een mooi begin zijn om haar huis wat te versieren rond de kerst.
Prachtig
Kan er een lang verhaal van maken maar ik zeg alleen maar dat het al sinds mijn jeugd een grote wens is maar té ver boven budget.
En uiteraard kan je sparen, maar het gespaarde geld kon ik altijd beter besteden, kinderen, boodschappen, vervangen witgoed, enz. enz.
Mijn schoonmoeder deed elk jaar kerstboodschappen in Zuid Duitsland! In Rotenburg An die Taube! Geen levensmiddelen enzo maar echte Duitse kerstversiering! Die winkel was het gehele jaar geopend voor kerstversiering! Ze deed dat altijd als ze op vakantie gingen naar het zuiden van Duitsland in Juli of Augustus! Ook met 30 graden dus! Ze kwam altijd met iets bijzonders weer terug! En natuurlijk nam ze altijd wat voor ons mee! Inmiddels is ze helaas overleden maar dit zou toch een symbool zijn bij ons op de vensterbank! Erg mooi hoor
Helaas kerst gek de mooiste tijd van het jaar en dan een schwibbogen er bij helemaal toppie!
Prachtig! Heb ze al vaak gezien in Duitsland. Heel leuk om nu het verhaal er achter te lezen, nooit geweten, weer wat wijzer geworden!
Omdat hij gewoon mooi is en past binnen ons huis!
Ik woon nu al 42 jaar in Nederland maar ben van oorsprong Duitse . Ik doe mee omdat ik ben opgegroeid met de duitse kerstradities en zou met deze bogen de herinnering asn mijn jeugd levend willen houden. Om hem later Door te geven asn mijn kleinkind. ..
Ik wil hem graag winnen omdat ik hem schitterend vind, heb altijd zo’n ouderwetse boog met kaarslampjes in de vensterbank, maar deze zou echt veel mooier staan. Als echte Christmaholic zou ik hier heel blij mee zijn. Groetjes, gelukkig schiet de decembermaand alweer op.
Ik zou hem graag willen winnen voor mijn moedertje (hier ook lid). Dit traditionele pronkstuk past mooi bij onze traditionele versiering.
Al vanaf kinds af aan keek ik vol bewondering naar de mooie traditionele en gekleurde versiering, de mooie kaarslampjes (met schroefsysteem, deden de lampjes het niet dan alles aandraaien haha), de mooie ballen, de zilveren sliertjes, de kerstklokken en niet te vergeten de kerststal welke met grotpapier en mos nagebouwd werd in het open stuk van de kast.
Zo raakte ik in de ban van kerst, en samen met mijn moeder geniet ik nog elke jaar met volle teugen!!
Nog steeds heeft ze de traditionele versiering en kerststal en ook ik heb inmiddels al een aardige verzameling antieke kerstballen in mijn gekleurde boom.
Dus ik gun hem mijn moeder omdat ze mij kerst met de paplepel heeft ingegoten ☺️.
Super mooi , je krijgt meteen het warme gevoel van december als je deze schwibbogen ziet.
Ik vind ze mooi omdat ze van hout is verder hou ik van tradities verhalen en sprookjesachtige taferelen en natuurlijk heel heel heel erg veel van kerst!
Prachtig om te zien… Ben zelf een kerstgek en laat anderen daar graag van meegenieten. Ik probeer ieder jaar weer iets leuks te maken op de vensterbank voor iedereen die voorbij loopt…
I have been living in the Netherlands for a few years now (and am still working on my Dutch), but since making my official move so far away from my other home I have been like a sponge, constantly learning new things and learning about traditions that are important to others.
During my favorite time of year, Christmas, I find it the most difficult time to be away from my own family. In an attempt to fill that void, I have been working on creating my own traditions in our home and incorporating things I am still learning about here.
I have quite the collection of unique trees and lights I have collected from different European countries. It’s comforting in a way to surround myself with culture and the traditions others have enjoyed as a part of their lives. To now have an opportunity to read and learn about Schwibbogens has been such a wonderful new thing for me to learn today! Thank you for the opportunity for me to stumble across and learn something new. Het is echt hartstikke mooi en gezellig (mijn favorite Nederlands word).
Gewoon, omdat het de belichaming is van het traditionele, klassieke kerstgevoel.
Zo mooi..en weer eens anders dan anders..door een soort van eenvoud zo prachtig..
Ik sta ze elke keer weer te bewonderen als ik in Duitsland op een kerstmarkt ben, er zijn zo veel verschillende en allemaal zijn ze prachtig!
Ik ben een échte christmaholic en eigenlijk mag deze dan ook niet ontbreken in mijn kerst interieur maar vind ze net een beetje te duur dus hoop ik dat ik deze winnen mag!
Deze prachtige boog zou ik zelf het hele jaar laten staan in onze vensterbank. Zodat ik het hele jaar kan genieten van kerst. Een klein kerstdorpje in een houten boog, prachtig! Ik loot erg graag mee !
Als éen van de grootste kerstfanaten, verlang ik ernaar om deze Schwibbogen in ontvangst te kunnen nemen om zo mijn nieuwe stekje voor het eerst kerstklaar te maken! Deze doet me bovendoen denken aan de talloze kerstmarktjes, waar ik zo dol op ben. Het zou een mooie start zijn voor mijn kerstversieringverzameling.
Wauw, deze is echt schitterend
Ik ben echt een fan van kerst, heb altijd van alles staan, maar deze nog niet
Ik zou hem met trots in de vensterbank zetten en dan als het Dickens festijn hier bij ons is en er duizenden mensen voor.mijn huis langskomen, zij hem allemaal ook kunnen bewonderen
Gaaf! Ik heb dus wel het verhaal gelezen, had er nog nooit van gehoord. Toen ik de traditionele metalen schwibbogen zag dacht ik…. whaaaa creepy! Dat zou ik dus nooit in mijn huis zetten!!
Maar door verder te lezen werd ik wat rustiger en zag ik dat ze toch wel steeds leuker werden!
Bijzonder dat het al zo lang bestaat, het heeft echt een mooie kerst gedachte er om heen. Er zijn zoveel kersttradities, versieringen etc. komen over waaien vanuit andere landen, dit zou er 1 van moeten zijn!
Bij het zien van het winnende exemplaar dacht ik… omg! Die moet ik hebben!
Ik heb geen ruimte voor een fatsoenlijke kerststal (huilen), ik ben gek op lampjes en dit brengt kerst zeker in huis door het verhaal, het samen zijn, sfeer en het lijkt op een kerststal door het (uiteraard) bekende verhaal uit de bijbel……
Wow! Gaaf! (Fingerd crossed)
Bedankt voor het mooie verhaal,doet zo verlangen naar alle kerstshows,muziek de hele dag(en niet pas als iedereen weg is)de films en al het andere ,maar gelukkig hebben we jouw het hele jaar door,en deze prachtige versiering winnen zou echt te gek zijn,maar vooral bedankt voor alle berichten en het blij maken van vele
Wat een mooie kerstversiering! Staat mooi in de vensterbank en tegen een muur! Supermooi! Ik hou wel van traditie versieringen! Ik doe ook graag een poging om 1 te winnen!
Wauw….. dat licht door het tweezijdige hout geeft écht dat magische, bijzondere kerstgevoel waar ik altijd maanden naar uitkijk… wat is hij mooi!
In 2 woorden ,,,, Geweldig kerstornament,,,
Ik houd van bomen in hun natuurlijke vorm 🙂 maar voor zoiets moois, dat een echte familietraditie wordt leg ik me er graag bij neer, love my family and christmas!
Prachtig !!!!! Ik ben een enorme fan van de andere dan standaard kerststalletjes. Ben al jaren jaloers op mama haar jozef-maria-jezus beeld, en zoek al jaren iets om mijn gewone kerststal te vervangen. Dit zou suuuuupermooi en origineel zijn.
Oh, dat handwerk vind ik zo prachtig! Maar ze zijn zo enorm duur en dan ben ik gewoon bang dat ik er iets aan stukmaak of het laat vallen of niet voorzichtig genoeg opberg, dat ik het zelf te zonde vind om te kopen, stom hè?
Hou ook voornamelijk van die mooie houten, geeft een natuurlijk gevoel. En daar bedoel ik ook fysiek mee, want ik ben er zo eentje die de tic heeft om alles wat van hout is te gaan voelen en als dat voor mij goed voelt…dan is eigenlijk het kwaad al geschied en kom ik onherroepelijk met wel iets van hout de winkel uit, haha! Zie voor mezelf al veel teveel moois voorbij komen aan kersterigheid dan goed voor mij is, grinnik. Nou, succes iedereen en alvast gefeliciteerd wie dan ook!
Nah, da’s ook wat…In mijn enthousiasme (eerste reactie) ben ik helemaal vergeten waarom ik die jij hebt meegenomen graag zou willen winnen. Nou, behalve om mijn eerdere reactie, ook graag omdat ik vorig jaar had besloten mijn jarenlange kerstboomlampjes e.a. niet meer zo te doen. Eigenlijk noodgedwongen omdat ons keukenraam eruit gehaald moest worden omdat wij een op maar gemaakt bankstel hadden gekocht die niet door de deur kon vanwege de hoge rugleuningen (niet lachten!). De raamzetters hadden alles netjes gedaan, behalve de raamplinten omgekeerd teruggeplaatst waardoor alle spijkergaatjess voor de verlichting (35 stuks) niet meer klopte. Ik dacht dus wat anders te doen in het kader van eco-denken enzo (batterijzooi), maar dat is het toch niet hoor. Totaal niet de warmte die ik altijd had en nu weet ik het ff niet meer vanwege teveel ideeën en vooral willen, zucht. Nou, dat is het zo’n beetje…denk ik, grinnik.
In de afgelopen jaren heb ik de hele action, intratuin, blokker en andere winkels met kerstdecoratie leeg gekocht maar afgelopen juni was ik een weekendje weg in duitsland.. in bijna elke souverniers winkel kwam in kerstspullen tegen dus mn familie werd gek van mij 🙂
Ik heb daar mijn eerste houte decoratie gekocht, een hanger voor in de boom en 2 mooie houte poppen. Ik ga dus van de winter ook een kerstmarkt in duitsland op zoeken omdat ik deze stijl erg mooi vind.
Ik weet zeker dat deze schwibbogen daar heel mooi bij zou staan.
En nu hopen dat het snel over is met het lekkere weer want dan kunnen we gaan beginnen met de berginf uit pakken!
Mijn moeder vond ze altijd al heel mooi en het was haar wens: ooit 1 te bezitten.
Helaas zal voor haar deze wens nooit uitkomen ( ze is recentelijk overleden)
Maar als herinnering voor haar zou er 1 mooi staan in de vensterbank bij mijn vader.
Gewoon omdat ik van kunst in deze vorm houd, want dit is puur vakwerk
Wat leuk om het verhaal achter de Schwibbogen te weten. Ook in onze vensterbank zo een Schwibboog mooi staan. Beeld een stukje kerstverhaal uit, gaaf!
Kerst is altijd een lichtpuntje in mijn leven geweest. Tot 4 jaar geleden. Net voor de kerst verschrikkelijk nieuws gekregen. Dat jaar was er voor mij even geen lichtpuntje.
Daarna gevochten voor mijn leven.
Nu na al die jaren is kerst toch nog altijd het lichtpuntje waar ik naar toe leef.
Laat dat lichtpuntje er voor iedereen zijn.
Ook al vechten mensen nog steeds elke dag. Ze niet altijd meer de mensen worden die ze gewend zijn.
Zie elke dag weer een lichtpuntje die je nodig hebt.
Het verhaal erachter is erg mooi. Deze vorm van houtbewerking is echt een vakmanschap. En ik vindt ze geweldig. Alleen een beetje boven mijn budget! Zou er ooit graag 1 kopen en hem dan in mijn vensterbank zetten zodat al onze familie en vrienden de weg “vinden” naar ons huis en met ons een fijne gezellige en knusse kerst kunnen vieren!!